Czym jest karnityna i dlaczego jest tak ważna dla zdrowia?
Karnityny są substancjami podobnymi w budowie do aminokwasów, podobnymi ale nie takimi samymi, ponieważ nie są one wykorzystywane przez organizm jako budulec do tworzenia białek, jak to się dzieje w przypadku aminokwasów. Budową chemiczną molekuła karnityny przypomina również cholinę i tak jak w przypadku choliny, karnityny mają wpływ na zapach moczu, oddechu i potu, nadając im specyficzny rybi zapach.
Nazwa “carnitine” pochodzi od łacińskiego caro, carni ponieważ związek ten został pierwotnie wyizolowany z mięsa. Choć karnityny dostarczyć możemy sobie wraz z dietą (jest to trudne w przypadku wegetarian i wegan), organizm wytwarza również endogennie karnityny z dwóch aminokwasów – lizyny i metioniny – przy pomocy witamin C i B6, żelaza oraz niacyny. Do powstania L-karnityny dochodzi w wątrobie, nerkach i mózgu.
U osób mających zróżnicowaną dietę, roślinno-zwierzęcą szacuje się, iż około 75% dziennego zapotrzebowania na karnitynę pokrywa dieta, pozostałe 25% powstaje w wyniku endogennej (własnej) syntezy.
Szacuje się, iż ok 86% karnityny spożywanej, wchłaniana jest w jelicie cienkim i przedostaje się do krwiobiegu. Noworodki posiadają bardzo dużą zawartość karnityny w tkance tłuszczowej brunatnej, odgrywa ona ważną rolę w procesie wytwarzania ciepła oraz adaptacji organizmu malucha do środowiska zewnętrznego.
Formy i ich wchłanialność
Wysoce ceniona pod kątem biodostępności jest przede wszystkim acetylo-L-karnityna, ponieważ jest ona sprawniej wchłaniana w jelicie cienkim niż pozostałe formy i skuteczniej przekracza barierę krew-mózg. Fumaran karnityny wspiera mitochondrialną produkcję energii, co przyczynia się do poprawnego działania gospodarki energetycznej organizmu, acetyl l-karnityna wspomaga układ nerwowy, co może wpływać na funkcje poznawcze, metabolizm zachodzący w neuronach. Acetyl-l-karnityna jest dawcą grup acetylowych w biosyntezie acetylocholiny – neuroprzekaźnika umożliwiającego nam przyswajanie wiedzy. L-karnityna umożliwia transport i usuwanie nadmiaru pierwiastków takich jak np. żelazo, ołów, kadm, z organizmu. Może być przydatna przy wysokich stężeniach powyższych, np. w przebiegu hemochromatozy (nadmiernego wchłaniania żelaza).
Jak suplementować karnityny?
W celu zwiększenia potencjału suplementacyjnego karnityny, jej podaż warto podzielić na kilka mniejszych dawek, stosowanych najoptymalniej na pusty żołądek. W przypadku karnityny nie musimy się martwić o gromadzenie jej nadmiaru w organizmie – nadmiar karnityn jest bowiem wydalany w razie potrzeby z moczem przez nerki.
Jakie są źródła karnityny w pożywieniu?
Najlepszymi źródłami dietetycznymi karnityny są produkty mięsne, mięsa oraz wyroby mleczne. Wśród mięs największe ilości zawiera wołowina, wieprzowina a także mniej spożywane w Polsce mięsa jak: baranina czy mięsa egzotyczne (np. z kangura). Niewielkie ilości karnityny znajdują się również w rybach.
Bibliografia:
Kobayashi S, Iwamoto M, Kon K, Waki H, Ando S, Tanaka Y. Acetyl-L-carnitine improves aged brain function. Geriatr Gerontol Int. 2010 Jul;10 Suppl 1:S99-106. doi: 10.1111/j.1447-0594.2010.00595.x. PMID: 20590847.
Ando S, Tadenuma T, Tanaka Y, Fukui F, Kobayashi S, Ohashi Y, Kawabata T. Enhancement of learning capacity and cholinergic synaptic function by carnitine in aging rats. J Neurosci Res. 2001 Oct 15;66(2):266-71. doi: 10.1002/jnr.1220. PMID: 11592123.
