Dynia – ozdoba listopadowa czy zdrowy składnik naszej diety?
Dynia zwyczajna jest symbolem jesieni. To wyrazisty akcent naszych ogrodów i wnętrz domów. Jej charakterystyczny kolor, będący wynikiem obecności dużych ilości karotenoidów (beta-karoten) zgromadzonych w owocu, wpisuje się idealnie w charakterystyczną, ciepłą gamę jesiennych barw. Jest ona pokarmem bogato odżywczym. Patrząc pod kątem żywieniowym, najważniejszą częścią dyni są jej nasiona/pestki – bogate w białko i cenne minerały oraz kwasy tłuszczowe. Drugie w kolejności bogactwa odżywczego są jej owoce – miąższ i skórka – skarbnica fitoskładników należących do kategorii alkaloidów i flawonoidów – działających przeciwzapalnie na nasze organizmy oraz kwasów tłuszczowych: palmitynowego, oleinowego i linolowego.
W wielu publikacjach naukowych można trafić na interesujące określenia powiązane z rodziną dyniowatych, do której dynia należy – „przeciwcukrzycowe”, „przeciwutleniające”, „przeciwnowotworowe”, „przeciwzapalne”, a wszystkie te przymioty zostały na przestrzeni lat dobrze udokumentowane. Rodzina warzyw dyniowatych obejmuje cukinię we wszystkich postaciach, w tym pomarańczową, żółtą, okrągłą i z kwiatami, dynie ozdobne i jadalne oraz dynię piżmową, ogórki i melony. Wszystkie z nich charakteryzują się korzystnym wpływem na nasze zdrowie.
Owoce dyni są dobrym źródłem karotenoidów i kwasu γ-aminomasłowego (GABA). Znajdziemy w nich pewne ilości d-chiro-inozytolu, który swój wpływ wywiera w obszarze glikemii (mediator działania insuliny). Pestki dyni, jak wspomniano, są cenione za wysoką zawartość białka i funkcjonalne ilości niezbędnych kwasów tłuszczowych, w tym kwasu linolowego. Zawierają również wyjątkowo wysokie poziomy niezbędnych aminokwasów. To także szereg istotnych mikroelementów, takich jak sód, chrom czy potas. Jak w przypadku większości pestek i nasion, warto sięgnąć po nie, jeśli zależy nam na uzupełnieniu poziomów magnezu, cynku, miedzi, molibdenu czy selenu.
Olej z pestek dyni uważany jest za znaczące źródło witaminy E. Ekstrakty z dyni znacznie zwiększają surowiczą i wątrobową aktywność dysmutazy ponadtlenkowej i peroksydazy glutationowej, co stanowi o działaniu przeciwstarzeniowym, przeciwzapalnym, oczyszczającym organizm oraz hepatoprotekcyjnym.
Karotenoidy z owoców dyni zostały powiązane z zapobieganiem rakowi prostaty. Stąd bardzo często napotkać można suplementy wspierające zdrowie prostaty, bazujące właśnie na ekstraktach lub olejach z dyni oraz ekstraktach palmy sabałowej.
Pestki dyni to pyszna przekąska, która jest również doskonałym źródłem żelaza. Już około 30 g pestek dyni może dostarczyć organizmowi 2-5 mg żelaza. Łatwo jest połączyć dynię z innymi pokarmami, aby przygotować pożywny i pyszny posiłek, który okaże się cenny odżywczo, szczególnie dla wegetarian, wegan oraz osób borykających się z anemią.
Któż nie słyszał o przeciwpasożytniczych właściwościach nasion dyni?
Wiele osób w dzieciństwie na własnej skórze doświadczyło, zgodnie z ludową mądrością, dokarmiania pestkami w imię wybijania pasożytów. Kukurbitacyna znajdująca się tuż pod powierzchnią łupiny otaczającej pestkę, rzeczywiście jest dla nich toksyczna, poprzez oddziaływanie na układ nerwowy pasożytów powoduje paraliż, co zwiększa szanse na zmniejszenie ich liczebności w naszym przewodzie pokarmowym. Kluczem jednak jest to, by spożywać pestki świeżo wyłuskane, nie suszone. Ich ilość również musi być odpowiednia – od sześćdziesięciu do nawet kilkuset gram na jedną porcję.
Kurkubitacyna ma za zadanie odstraszać pasożyty roślin, to ona zmienia smak cukiń i innych dyniowatych na gorzki – takich warzyw nie należy spożywać! Termin – zespół toksycznej dyni występuje w sytuacji, kiedy dojdzie do spożycia owocu rośliny z rodziny dyniowatych o znacznych ilościach kurkubitacyny. Objawy zatrucia toksycznymi dyniami mogą obejmować: mdłości, biegunkę, ból brzucha, wymioty, zawroty głowy.
