Magnez – właściwości, normy, przyczyny i skutki niedoboru

Magnez jest odpowiedzialny za prawidłowy przebieg prawie wszystkich procesów, które zachodzą w ludzkim organizmie. Jest aktywatorem ponad 300 reakcji enzymatycznych, jest kofaktorem enzymów biorących udział w przemianach białek, tłuszczy i węglowodanów. Stabilizuje kwasy nukleinowe, wpływa na przepuszczalność błon komórkowych oraz przewodnictwo nerwowo – mięśniowe. Magnez uczestniczy także w procesie skurczu mięśnia sercowego i stabilizacji płytek krwi, a także jest istotny dla zachowania prawidłowej gospodarki wapniowej, pozwalając na zachowanie odpowiedniej gęstości mineralnej kości¹. 

Magnez pod względem ilościowym jest czwartym, a wewnątrzkomórkowo drugim najczęściej występującym makroelementem w organizmie człowieka. Dorosły człowiek w swoim organizmie ma około 1000 mmol, czyli 22–26 g tego pierwiastka. Zlokalizowany jest on w całym organizmie, a przede wszystkim w układzie kostnym (ok. 50- 60%, w tym 25% tworzy szybkowymienną pulę). W mięśniach szkieletowych obecnych jest 20%. Kolejne 20% ulokowane jest w innych tkankach: układzie nerwowym, układzie pokarmowym, wątrobie i nerkach. W erytrocytach i osoczu (przestrzeni zewnątrzkomórkowej) znajduje się natomiast tylko 1%². 

Niedobór magnezu – przyczyny

Niedobór magnezu jest powszechnym problemem wynikającym ze zmniejszenia jego zawartości w pożywieniu. Spadek zawartości magnezu w roślinach (owocach, warzywach, zbożach) to z kolei skutek skażenia środowiska, szczególnie gleby, a także nieprawidłowego nawożenia. Utrata zawartości magnezu w pokarmach zachodzi również na drodze przetwarzania żywności i stosowania konserwantów. Te czynniki spowodowały w XX wieku duży spadek podaży magnezu, szczególnie w regionach uprzemysłowionych. 

Wśród powszechnych przyczyn niedoboru magnezu, poza zbyt niską podażą wyróżniamy: nadużywanie alkoholu oraz kawy, dieta uboga w białko i/lub bogata w wapń. Niedobory magnezu powiązane są również ze stosowaniem niektórych leków, w tym: środków antykoncepcyjnych, leków moczopędnych, antybiotyków, cytostatyków (leki przeciwnowotworowe), leków psychotropowych oraz nasennych. Obniżenie stężenia magnezu w ustroju człowieka to także skutek chorób przewodu pokarmowego³.

Niedobór magnezu – skutki

Magnez, jak wcześniej pisaliśmy, jest pierwiastkiem odpowiedzialnym za szereg różnych procesów w organizmie, z tego też powodu objawy niedoboru mogą być bardzo różnorodne i często niecharakterystyczne. Wśród najczęściej stwierdzanych możemy jednak wyróżnić:

Te powiązane z układem sercowo-naczyniowym:

• zaburzenia rytmu serca (artymie komórkowe, migotanie przedsionków),
• nadciśnienie tętnicze,
• dławica piersiowa (i w konsekwencji niedokrwienie mięśnia sercowego).

Układem nerwowym:

• przewlekłe zmęczenie,
• brak energii,
• spadek nastroju,
• trudności z koncentracją,
• nadmierna drażliwość.

Związane ze zwiększeniem pobudliwości nerwowo-mięśniowej:

• tiki nerwowe np. drganie powieki,
• skurcze łydek,
• drętwienie i mrowienie kończyn dolnych.

A także wypadanie włosów i łamliwość paznokci⁴.

Nadmiar magnezu

Nadmiar magnezu wywołany może zostać głównie przez przedawkowanie dożylne. Bardzo rzadko dochodzi do przedawkowania drogą doustną lub poprzez niewydolność nerek, nowotwory, choroby autoimmunologiczne. Nadmiar magnezu powoduje spadek ciśnienia krwi, zaburzenia świadomości, osłabienie⁵.

Dzienne normy magnezu

Dzienne normy spożycia uzależnione są od wieku i płci. Dla dorosłych kobiet jest to 320 mg, a mężczyzn 420 mg. W przypadku dzieci normy wyglądają następująco:

• w wieku 1–3 lat: 80 mg,
• wieku 3–9 lat: 130 mg,
• chłopcy w wieku 10–18 lat: 240–410 mg,
• dziewczęta w wieku 10–18 lat: 240–360 mg.

Formy magnezu i ich właściwości

Na rynku suplementów można znaleźć szereg różnych form magnezów, które różnią się od siebie przede wszystkim wchłanialnością, ale również dodatkowym działaniem. Możemy przede wszystkim wyróżnić organiczne i nieorganiczne formy magnezów. Różnice w przyswajalności między organicznymi i nieorganicznymi formami są szeroko opisane w wielu badaniach. Praca poglądowa autorstwa prof. Iskry, prof. Tykarskiego i dr. Krasińskiej z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu wskazuje wchłanianie magnezu ze związków nieorganicznych w średnim przedziale na 10-16%  a tylko na 4% w przypadku popularnego tlenku magnezu. Co w zestawieniu z wchłanianiem magnezów ze związków organicznych, określanym na około 90% stanowi nieporównywalną różnicę. O tym, które magnezy są organiczne, a które nieorganiczne, oraz jakie właściwości prozdrowotne były badane w przypadku form magnezów w naszych suplementach przeczytasz w tym artykule. 

Bibliografia:

1. Mateusz Gortat, Biodostępność magnezu i jego rola w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, www.naukiprzyrodnicze.ssnp.org.pl.
2. Aleksandra Karmańska, Andrzej Stańczak, Bolesław Karwowski, Magnez aktualny stan wiedzy, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna – XLVIII, 2015, 4, str. 677 – 689.
3. Maria Iskra , Beata Krasińska , Andrzej Tykarski, Magnez — rola fizjologiczna, znaczenie kliniczne niedoboru w nadciśnieniu tętniczym i jego powikłaniach oraz możliwości uzupełniania w organizmie człowieka, ViaMedica Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce, rok 2013, tom 17, nr 6, s. 447-459.
4.  Maria Iskra. Op. cit., str. 447-459.
5. Aleksandra Karmańska, Op. cit., str. 677 – 689.